Corticoid dạng uống và hít: tác dụng phụ cần lưu ý

Corticoid là nhóm thuốc có hiệu quả mạnh trong kiểm soát viêm, được dùng rộng rãi trong hen phế quản, bệnh mũi xoang, viêm da và nhiều bệnh tự miễn.

Tuy nhiên, corticoid dạng uống và dạng hít có mức độ tác dụng phụ rất khác nhau. Điều này làm cho việc hiểu rõ từng đường dùng trở nên quan trọng đối với an toàn dài hạn.

Sự khác biệt về hấp thu

Corticoid uống đi vào máu với tỷ lệ cao nên ảnh hưởng toàn thân rõ rệt. Ngược lại, corticoid dạng hít tập trung chủ yếu ở đường thở và có sinh khả dụng toàn thân rất thấp. Nhờ vậy, nguy cơ tác dụng phụ toàn thân cũng giảm đáng kể.

Tác dụng phụ đáng chú ý của corticoid dạng uống

Dùng corticoid uống kéo dài dễ gây biến chứng do ảnh hưởng đến nhiều cơ quan. Một số tác động quan trọng gồm:
• Tăng đường huyết ở người có hoặc không có bệnh nền.
• Tăng huyết áp do giữ muối – nước.
• Loãng xương khi sử dụng liều cao hoặc kéo dài.
• Rối loạn giấc ngủ và thay đổi tâm trạng.
• Phù mặt tròn (moon face) do tích nước.
• Giảm miễn dịch, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Những tác dụng phụ này thường liên quan đến liều dùng và thời gian điều trị. Khi ngừng thuốc đột ngột cũng có thể gây suy tuyến thượng thận, vì vậy việc giảm liều phải được theo dõi chặt chẽ.

Tác dụng phụ của corticoid dạng hít

Mức độ nhẹ hơn nhiều so với corticoid uống, nhưng vẫn có những điểm cần lưu ý:
• Khàn tiếng do ảnh hưởng tại thanh quản.
• Nhiễm nấm miệng (tưa miệng) khi vệ sinh không đúng sau mỗi lần hít.
• Ho kích ứng trong những ngày đầu sử dụng.

Các tác dụng phụ toàn thân như loãng xương hay tăng đường huyết hiếm gặp hơn, nhưng vẫn có thể xảy ra nếu dùng liều cao kéo dài.

Vì sao tác dụng phụ khác nhau?

Khác biệt chính nằm ở mức độ tiếp xúc toàn thân. Corticoid uống lưu hành trong máu nhiều hơn nên ảnh hưởng nhiều cơ quan. Corticoid hít tác động tại chỗ là chủ yếu, vì vậy an toàn hơn khi dùng lâu dài.

Tham khảo: Corticoid có những loại nào? Cách nhận biết

Khi nào cần thận trọng hơn?

Ở người cao tuổi, người có bệnh chuyển hóa hoặc bệnh tim mạch, việc dùng corticoid uống cần cân nhắc kỹ. Với corticoid dạng hít, liều cao vẫn có nguy cơ ảnh hưởng toàn thân nhưng thường thấp hơn so với đường uống.

Lời khuyên

Khi sử dụng corticoid dạng uống và dạng hít, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn liều, thời gian điều trị và tái khám định kỳ để theo dõi tác dụng phụ. Việc tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian điều trị làm tăng đáng kể nguy cơ biến chứng. Nếu có dấu hiệu bất thường hoặc tác dụng phụ mới xuất hiện, cần thông báo cho bác sĩ để được điều chỉnh phù hợp.

Đọc thêm: Viêm xoang mãn tính: Dấu hiệu và cách điều trị dứt điểm