Tri thức
Người gầy vẫn có mỡ máu cao, vì sao?
Mỡ máu cao là gì?
Mỡ máu cao là tình trạng rối loạn chuyển hóa các chất béo trong máu. Những chất béo này đề cập đến cholesterol và triglyceride.
Hai loại cholesterol thường gặp liên quan đến tình trạng mỡ máu là:
– Cholesterol lipoprotein tỉ trọng thấp (LDL) – còn gọi là cholesterol “xấu”
– Cholesterol lipoprotein tỉ trọng cao (HDL) – còn gọi là cholesterol “tốt”
Có quá nhiều cholesterol LDL trong máu sẽ tạo điều kiện hình thành các mảng bám, gây ra một tình trạng gọi là xơ vữa động mạch, làm tăng nguy cơ bệnh tim và đột quỵ.
Mặt khác, cholesterol HDL sẽ giúp bảo vệ thành mạch bằng cách vận chuyển cholesterol ra khỏi máu trở lại gan. HDL trong máu cao làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
Triglyceride là một chất béo trung tính trong máu mà cơ thể sử dụng để tạo năng lượng. Mức HDL thấp và triglyceride cao cũng làm tăng sự tích tụ chất béo trong động mạch.
Như vậy, mỡ máu cao là khi một trong số các thông số lipid rối loạn là:
– Tăng cholesterol toàn phần
– Tăng cholesterol LDL
– Giảm cholesterol HDL
– Tăng triglyceride
Nguyên nhân gây máu nhiễm mỡ ở người gầy?
Nhiều người cho rằng những người thừa cân – béo phì mới có mỡ máu cao. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là rối loạn lipid máu không gặp ở người gầy. Tỷ lệ nhóm bệnh nhân cân nặng bình thường có mỡ máu cao thường dao động từ 10-37%. Nguyên nhân khiến mỡ máu xảy đến với người gầy là:
Yếu tố di truyền
Đây là nguyên nhân gây nên tình trạng rối loạn mỡ máu nguyên phát. Vì thế, nếu bố hoặc mẹ (hoặc cả bố và mẹ) bạn bị rối loạn lipid máu thì khả năng cao bạn cũng bị bệnh lý này, bất kể thể trạng ra sao.
Ít vận động
Một trong những lý do khiến người gầy có lượng cholesterol là tình trạng ít hoạt động thể chất, thậm chí không tập thể dục (do họ nghĩ mình không cần đốt calo để giảm cân). Kết quả của việc lười vận động là sự gia tăng các axit béo bão hòa trong cơ thể, dẫn đến tăng mức cholesterol xấu.
Thói quen ăn uống không lành mạnh
Nếu có chế độ ăn uống thiếu khoa học, ngay cả những người thiếu cân cũng sẽ bị rối loạn lipid máu. Mức cholesterol tăng trong máu đến từ một số loại thực phẩm rất giàu cholesterol xấu như bơ thực vật, thịt đỏ, gan, lòng đỏ trứng, tôm… Người gầy không thực sự quan tâm đến các loại thực phẩm họ tiêu thụ. Tuy họ ăn ít và không tăng cân nhưng đôi khi, thức ăn họ dung nạp lại chứa nhiều cholesterol xấu.
Lạm dụng rượu bia
Chính vì không bị thừa cân – béo phì nên người gầy ít khi kiêng cữ rượu bia. Kết quả là, tiêu thụ lượng rượu quá mức cho phép sẽ dẫn đến sự gia tăng các lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL-C).
Bình thường, nồng độ cholesterol máu < 5,2 mmol/l, Triglycerides trong máu <2.3 mmol/l, HDL-C >= 1 mmol/l và LDL-C <3,4 mmol/l. Trường hợp của bạn có chỉ số cholesterol và LDL-C tăng rất cao. Vậy nên, bạn cần điều trị hạ lipid máu nhằm hạn chế biến chứng xơ vữa động mạch.
Dấu hiệu nhận biết mỡ máu cao
Có một sự thật là tăng lipid máu thường không có triệu chứng. Nó là một yếu tố nguy cơ tiềm ẩn, tức là mỡ máu cao xảy ra trong một thời gian dài mà không thể nhận biết được. Cho đến khi nó gây ra biến chứng mới được phát hiện, ví dụ như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não.
Mỡ máu cao thường được phát hiện cùng lúc với một số bệnh lý tim mạch, nội tiết hoặc chuyển hóa khác. Vì vậy mà việc kiểm tra các chỉ số mỡ máu thường xuyên là rất quan trọng.
Nhưng trong trường hợp bạn bị tăng cholesterol máu gia đình, bạn có thể có các triệu chứng rõ ràng hơn. Bao gồm:
– U vàng gân (tendon xanthomata): Tình trạng sưng trên đốt ngón tay, đầu gối hoặc gân Achilles ở phía sau mắt cá nhân.
– Ban vàng (xanthelasmas): Cục cholesterol nhỏ, màu vàng ở mí mắt trên hoặc dưới.
– Vòng cung giác mạc (arc cornea): Vòng màu trắng nhạt xung quanh mống mắt.
Mỡ máu cao cần điều trị không? giảm mỡ máu bằng cách nào?
Nếu bạn còn trẻ và không có các yếu tố nguy cơ khác thì đa phần các trường hợp, bác sĩ sẽ đề nghị bạn thay đổi chế độ ăn uống và lối sống để giảm mỡ máu. Bao gồm:
– Tăng cường vận động
– Hạn chế chất béo bão hòa, nhất là mỡ động vật, trà sữa
– Giảm cholesterol trong thực phẩm như lòng đỏ trứng, bơ, tôm…
– Ăn nhiều rau xanh và trái cây để bổ sung chất xơ, vitamin và khoáng chất
– Giảm cân nếu bị thừa cân béo phì
– Không hút thuốc lá
– Hạn chế uống rượu bia
Nếu sau khi thay đổi lối sống (khoảng 2-3 tháng) mà mỡ máu không giảm hoặc vẫn tăng cao thì bác sĩ có thể đề nghị điều trị bằng thuốc. Trong đó, statin là loại thuốc phổ biến nhất để giảm cholesterol LDL và làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Fibrate và niacin thường được sử dụng để giảm triglyceride và tăng cholesterol HDL.
Loại thuốc và liều lượng sẽ được cá nhân hóa phụ thuộc vào mức độ mỡ máu, cũng như các yếu tố nguy cơ khác của bệnh tim mạch.
Cách phòng ngừa mỡ máu cao
Để phòng ngừa cholesterol, bạn cần:
– Có một chế độ ăn uống lành mạnh
– Giảm muối
– Hạn chế ăn mỡ động vật (heo, bò, cừu, dê…)
– Ăn chất béo lành mạnh để tăng mức HDL: dầu đậu nành, dầu oliu, mỡ cá, trái bơ…
– Tránh chất béo chuyển hóa có trong thực phẩm chiên và nướng
– Ăn ngũ cốc nguyên hạt
– Giữ cân nặng hợp lý
-Tập thể dục thường xuyên
– Bỏ thuốc lá
– Tìm hiểu về tiền sử bệnh lý của gia đình
Quan trọng nhất là mỡ máu cao có thể xảy ra và tiến triển âm thầm. Do đó, bạn cần xét nghiệm mỡ máu định kỳ, nhất là nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như đái tháo đường, béo phì…
