Nhược thị: phát hiện sớm để bảo vệ thị lực

Nhược thị là tình trạng thị lực giảm ở một hoặc hai mắt dù mắt không có tổn thương rõ ràng.

Vấn đề nằm ở cách não xử lý tín hiệu hình ảnh. Khi não không nhận được tín hiệu rõ và đồng đều, mắt yếu dần theo thời gian.
Tình trạng này thường xuất hiện từ nhỏ. Đây là giai đoạn hệ thần kinh thị giác phát triển mạnh. Nếu không phát hiện sớm, thị lực có thể suy giảm đến tuổi trưởng thành.

Vì sao nhược thị xảy ra?

Chênh lệch thị lực giữa hai mắt: Mắt nhìn rõ hơn được ưu tiên. Mắt còn lại ít hoạt động, dần yếu đi.

Lác mắt: Hai mắt không nhìn cùng hướng. Não bỏ qua tín hiệu từ mắt lệch.

Hình ảnh vào mắt không rõ: Do sụp mi, đục môi trường trong suốt hoặc tật khúc xạ không chỉnh. Não nhận tín hiệu kém nên mắt phát triển không đầy đủ.

Ví dụ: Một trẻ bị viễn thị nặng ở một mắt nhưng không đeo kính có thể phát triển nhược thị chỉ sau vài năm.

dấu hiệu nhược thị

Dấu hiệu nhận biết

Nhược thị tiến triển âm thầm. Người bệnh không đau, không đỏ mắt nên khó tự phát hiện. Ở trẻ, dấu hiệu càng mờ nhạt.

Một số biểu hiện thường gặp:

• Một mắt nhìn mờ hơn mắt còn lại.
• Khó ước lượng khoảng cách khi hoạt động.
• Trẻ nghiêng đầu, nheo mắt hoặc tránh dùng một mắt.
Ví dụ: Trẻ viết lệch dòng, đọc sát vở hoặc thường nheo mắt khi nhìn bảng.

Nhược thị ảnh hưởng thế nào?

Nếu không can thiệp sớm, thị lực mắt yếu khó phục hồi. Não bộ sẽ “cài đặt” cách xử lý hình ảnh sai lệch. Điều này có thể ảnh hưởng việc học, khả năng tập trung và các hoạt động cần phối hợp mắt–tay.

Ở người lớn, nhược thị làm giảm chất lượng nhìn trong công việc đòi hỏi độ chính xác cao. Thị lực kém cũng làm tăng nguy cơ té ngã hoặc tai nạn nhẹ khi di chuyển.

Hướng xử lý

Điều chỉnh tật khúc xạ: Đeo kính đúng độ để cung cấp hình ảnh rõ cho não.

Kích hoạt mắt yếu: Che mắt mạnh, tập luyện thị giác theo hướng dẫn của bác sĩ.

Giải quyết nguyên nhân nền: Điều trị lác, nâng mi, xử lý đục môi trường trong suốt nếu có.

Ví dụ: Trẻ bị lác trong nhẹ có thể cải thiện rõ rệt sau khi chỉnh kính và tập mắt từ 3–6 tháng.

Lời khuyên

Nhược thị cần phát hiện càng sớm càng tốt vì não phát triển mạnh trong 7–8 năm đầu đời.
Khám mắt định kỳ giúp nhận biết bất thường ngay cả khi trẻ không có triệu chứng.
Nếu nghi ngờ mắt nhìn kém, hãy kiểm tra sớm để can thiệp đúng thời điểm và bảo vệ thị lực lâu dài.